Exploration Of Astronomy

තාරකා විද් ‍ යාවට අත්පොත් තබන ඕනෑම කෙනෙකුගේ ප් ‍ රධානම අරමුණ දුරේක්ෂයක් මිලදී ගැනීමයි. එබැවින් මෙම ලිපිය හරහා අප ඔබව දැනුවත් කරනුයේ දුරේක්ශයක් මිලදී ගැනීමේදී සෑකිලිමත් විය යුතු කරුණු පිලිබදවයි. ප් ‍ රදාන වශයෙන් දුරේක්ශ වර්ග දෙකකි.ඒවා නම් වර්තන දුරේක්ශ සහ පරාවර්තන දුරේක්ශයි.වර්තන දුරේක්ශ කාච මත පදනම්ව ඇති අතර පරාවර්තන දුරේක්ශ දර්පන මත පදනම්ව නිර්මාණය කර ඇත.මීට අමතරව කාච හා දර්පන යන දෙකම මත පදනම්ව කැසිග් ‍ රේන් දුරේක්ශ නම් දුරේක්ශ වර්ගයක්ද හදුන්වා දී ඇත.. දුරේක්ශයක් මිලදී ගැනීමට පෙර ඔබ එම දුරේක්ශය මිලදී ගන්නේ ප් ‍ රධාන ලෙස කුමන කාරනයටද යන්න වැදගත්ය.උදාහරණ ලෙස ඔබ තාරකා විද් ‍ යාවට ආධුනිකයෙක් නම් වඩා සුදුසු වන්නේ වර්තන දුරේක්ශයි.ඊට හේතුව තාරක විද් ‍ යාවට අත්පොත් තබන්නන් මූලික ලෙස බලාපොරොත්තු වන්නේ සද,ග් ‍ රහලෝක වැනි සාපේක්ශව දීප්තිමත් වස්තු නිරීක්ෂණය කිරීමටයි..තාරකා විද් ‍ යාවට සාමාන් ‍ යයෙන් අත්දැකීමක් ඇති අයෙක් නම් පරාවර්තන දුරේක්ශයක් මිලදී ගැනීම වඩා වැදගත්ය. දුරේක්ශයක වටිනාකම එහි අවනෙත් කාචයෙහි හෝ දර්පණයේ විශාලත්වය වැඩිවනතරමට වඩාත් සුදුසුය.ඊට හේතුව විවරය විශාල වන තරමට වැඩි ආලෝක ප් ‍ රමා...

යේල් විසින් මෙහෙයවන ලද නව අධ්‍යයනයකින් පෙනී යන්නේ සමහර අති විශාල කළු කුහර(supermassive black hole) සැබවින්ම පීඩනය යටතේ වර්ධනය වන බවයි. මන්දාකිණි සහ ඒවායේ හරය තුළ ඇති අති විශාල කළු කුහර - පොකුරු ලෙස එකතු වූ විට, මෙම පොකුරු වාෂ්පශීලී, අධික පීඩනයකින් යුත් පරිසරයක් නිර්මාණය කරන බව කලක සිට දැනගෙන තිබේ. පොකුරු වලට වැටෙන තනි මන්දාකිණි බොහෝ විට ක්‍රියාවලිය අතරතුර විකෘති වී කොස්මික් ජෙලිෆිෂ් වලට සමාන ආකාරයක් බවට පත් වීමට පටන් ගනී. කුතුහලය දනවන කරුණ නම්, මෙම මන්දාකිණිවල නව තාරකා නිර්මාණය කිරීම සදහා දැඩි පීඩනයකින් පෙළෙන අතර අවසානයේදී අවට තාරකා; වායුව මගින් පෝෂණය වෙමින් සාමාන්‍ය කළු කුහරය වසා දමයි. පර්යේෂකයන් යෝජනා කළේ මෙම වේගවත් පෝෂණය එම පරිසරවල නව තාරකා නොමැති වීමට හේතුවක් විය හැකි බවටය. පර්යේෂක කණ්ඩායම කියා සිටියේ කළු කුහර මගින් මෙහෙයවන වායුව පිටාර ගැලීම තරු සෑදීම නතර කරන බවයි. පසු සටහන: අති විශාල කලු කුහර (supermassive black hole) පිළිබඳව පහත ලිපියේ ඇත. https://m.facebook.com/ story.php?story_fbid=305885 4160840829&id=120876567251 6363 More information: Angelo Ricarte et al. A Link between...

https://www.facebook.com/SpaceSL/videos/306293720386356/                රාත්‍රියට අහසේ දක්නට ලැබෙන තරු සියල්ල ම එක ම ආකාරයකින් දීප්තිමත් වන ඒවා නොවේ. මෙම තරු වලින් බොහෝමයක් වරින් වර දිප්තිය වෙනස් කර ගන්න තරු වෙයි. මෙ වැනි තාරකා විචල්‍ය තාරකා ( Variable Stars ) යනුවෙනි,මේ දීප්තිය වෙනස් කිරීමට හේතුවෙන කරුණු මත තරු ප්‍රධාන කොටස් පහකට බෙදා තිබේ. ඒවා නම්, 1) ග්‍රහණ විචල්‍ය තරු ( Eclipsing Variable Stars ) 2) ස්පන්දන විචල්‍ය තරු ( Pulsating Variable Stars ) 3) භ්‍රමණ විචල්‍ය තරු ( Rotating Variable Stars ) 4) කැළඹෙන විචල්‍ය තරු ( Cataclysmic Variable Stars ) 5) විදාරණය සහිත තරු ( Eruptive Variable Stars ) ඒ අනුව, 1) ග්‍රහණ විචල්‍ය තරු සිරියස් මෙවැනි විචල්‍ය තරුවකි. කානියස් මෙජෝර්ස්(Carnius Majors) රාශියේ සිරියස් (Sirius) ද්වයංගී තරුවකි. ( binary star) සිරියස්ට වඩා කුඩා තාරකාවල් ඇති අතර පොදු ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය වටා තාරකා දෙකම කැරකේ. කුඩා තාරකාව වන සිරියස් B, මාහා තාරකාව වන A සහා පෘතුවිය අතර පැමිණි ව්ට මාහා තාරකාවේ දිප්තිය විශාල යි. මෙ වැනි තාරකා යූගලය...

               යුරෝපීය දක්ෂිණ නිරීක්ෂණාගාරයේ (ESO) දුරේක්ෂ භාවිතා කරන තාරකා විද්‍යාඥයන් තාරකා පොකුරු වල සැඟවී ඇති අතිශය උණුසුම්; තාරකා මතුපිට යෝධ ලප සොයාගෙන ඇත. මෙම තාරකා චුම්බක ලප වලින් පීඩා විඳිනවා පමණක් නොව, සමහරු සුපිරි ගිනිදැල් සිදුවීම් ද, සූර්යයා මත සිදුවන සමාන පිපිරීම් වලට වඩා මිලියන ගණනක් ශක්තියෙන් පුපුරා  යාම ද අත්විඳිති. අද දින නේචර් තාරකා විද්‍යාවේ ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති සොයාගැනීම් තාරකා විද්‍යාඥයන්ට මෙම ව්‍යාකූල තාරකා වඩා හොඳින් වටහා ගැනීමට සහ තාරකා තාරකා විද්‍යාවේ වෙනත් ව්‍යාකූල අභිරහස් විසඳීමට දොරටු විවර කරයි. ඉතාලියේ පාදුවා හි INAF තාරකා විද්‍යා නිරීක්ෂණාගාරයේ යසාන් මොමානිගේ නායකත්වයෙන් යුත් කණ්ඩායම, අතිශය තිරස් ශාඛා තාරකාවන් ලෙස හැඳින්වෙන විශේෂිත තාරකාවක් දෙස බැලීය. එනම් සූර්යයාගේ ස්කන්ධයෙන් අඩක් පමණ වන නමුත් හතර පස් ගුණයක් උණුසුම් තාරකාවක් වේ. මීට පෙර චිලියේ ESO හි පරණ නිරීක්ෂණාගාරයේ මාණ්ඩලික තාරකා විද්‍යාඥයෙකු වූ මෝමනී පවසන පරිදි "මෙම උණුසුම් හා කුඩා තාරකා විශේෂිත වන්නේ ඒවා සාමාන්‍ය තාරකාවක ජීවිතයේ අවසාන අදියරයන්ගෙන් එකක්...

          රක්ත විස්තාපනය (Redshift) සහ නීල විස්තාපනය (Blueshift) විස්තර කරන්නේ අභ්‍යවකාශයේ ඇති වස්තූන් (තරු හෝ මන්දාකිණි වැනි) අපෙන් සමීපව හෝ ඈතින් ගමන් කරන විට ආලෝකය කෙටි හෝ දිගු තරංග ආයාමයන් දෙසට මාරු වන ආකාරය පිලිබදවය. විශ්වයේ ප්‍රසාරණ ගණනය කිරීම සඳහා වන ප්‍රධාන සංකල්පය මෙය වේ. දෘශ්‍ය ආලෝකය වර්ණ වර්ණාවලියක් වන අතර එය දේදුන්නක් දෙස බැලූ ඕනෑම කෙනෙකුට පැහැදිලිය. යම් වස්තුවක් අපෙන් ඈත් වන විට, එහි තරංග ආයාමය වැඩි වන විට ආලෝකය වර්ණාවලියේ රතු කෙළවරට මාරු වේ. යම් වස්තුවක් සමීපයට ගමන් කරන්නේ නම්, එහි තරංග ආයාමය කෙටි වන විට ආලෝකය වර්ණාවලියේ නිල් කෙළවරට ගමන් කරයි. මෙය වඩාත් පැහැදිලිව සිතා බැලීමට යුරෝපීය අභ්‍යවකාශ ඒජන්සිය යෝජනා කරන්නේ, ඔබ මෝටර් රථය පාරේ යද්දි පොලිස් සයිරන් හඩක් ඇසෙන අකාරයට සමාන බවය. මෙම ශබ්ද ආචරණය ප්‍රථම වරට ක්‍රිස්ටියන් ඇන්ඩ්‍රියාස් ඩොප්ලර් විසින් 1800 ගණන් වලදී විස්තර කරන ලද අතර එය ඩොප්ලර් ආචරණය ලෙස හැඳින්වේ. ආලෝකය ද තරංග ආයාම වලින් නිකුත් වන හෙයින්, මෙයින් අදහස් කරන්නේ වස්තූන්ගේ සාපේක්ෂ පිහිටීම අනුව තරංග ආයාම එකට දිගු කිරීමට හෝ පොඩි කිරීමට හැකි ...